W dniu 30 września 2025 r. Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Lublinie stwierdziło nieważność uchwały Nr XIII/92/25 Rady Gminy Terespol z dnia 29 sierpnia 2025 r. w sprawie zmiany uchwały budżetowej na rok 2025 w części obejmującej zmiany w Dziale 630 Turystyka, Rozdział 63003 Zadania w zakresie upowszechniania turystyki, w Dziale 750 Administracja publiczna, Rozdział 75022 Rady gmin (miast i miast na prawach powiatu) oraz w Dziale 921 Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego, Rozdział 92109 Domy i ośrodki kultury, świetlice i kluby, z powodu naruszenia art. 233 pkt 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 1530 z późn. zm.) oraz art. 60 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2025 r. poz. 1153) oraz nieważność części uchwały Nr XIII/93/25 Rady Gminy Terespol z dnia 29 sierpnia 2025 r. w sprawie zmian wieloletniej prognozy finansowej w zakresie zwiększenia w pozycji 1.3.2.26 wykazu przedsięwzięć ujętych w wieloletniej prognozy finansowej (załącznik nr 2), tj.w przedsięwzięciu pn. „Zagospodarowanie placu rekreacyjno - sportowego w Małaszewiczach Dużych - Modernizacja terenów rekreacyjnych” limitu wydatków przewidzianych na 2025 r. o kwotę 39.211,15 zł, z powodu istotnego naruszenia art. 230 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 1530 z późn. zm. ).

Jak wynika z treści rozstrzygnięcia Uchwała Nr XIII/92/25 Rady Gminy Terespol z dnia 29 sierpnia 2025 r. w sprawie zmiany uchwały budżetowej na rok 2025 zawiera w sobie zmiany uchwalone w oparciu o przedstawiony przez organ wykonawczy projekt uchwały w sprawie zmian w budżecie gminy oraz wnioski zgłoszone przez radnych w toku procedowania nad projektem przedłożonym przez Wójta Gminy, wykraczające poza jego zakres przedmiotowy.

Ostatecznie przyjęta przez Radę Gminy uchwała w sprawie zmiany uchwały budżetowej obejmująca oprócz propozycji Wójta również wnioski przyjęte przez Komisję Budżetowo-Finansową i Spraw Społecznych, została uchwalona przez Radę Gminy na sesji w dniu 29 sierpnia 2025 r.

W ocenie Kolegium RIO w Lublinie oceniana uchwała, w zakresie, jakim wykracza poza zakres objęty projektem zgłoszonym przez organ wykonawczy ( Wójta Gminy), narusza art. 233 pkt 3 ustawy o finansach publicznych oraz art. 60 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym.

Dokonując oceny zgodności z prawem przedmiotowej uchwały Kolegium RIO w Lublinie dokonało analizy obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa.

W przypadku dokonywania zmiany w już uchwalonym budżecie, uprawnienia rady doznają ograniczeń. W tym wypadku należy uznać, że w przypadku wystąpienia przez organ wykonawczy z inicjatywą w sprawie zmian w budżecie, w sytuacji gdy organ stanowiący (Rada Gminy) chce wprowadzić w nim zmiany nieobjęte tą inicjatywą musi uzyskać zgodę organu wykonawczego ( Wójta Gminy). Wspomniana zgoda powinna być wyrażona w sposób niepozostawiający żadnych wątpliwości. W związku z tym organ stanowiący uchwalając zmiany uchwały budżetowej na podstawie przedstawionego projektu, nie jest uprawniony do wprowadzania niejako przy okazji, z własnej inicjatywy, zmian nieobjętych tym projektem.

Zdaniem Kolegium RIO w Lublinie, gdy art. 233 pkt 3 ustawy o finansach publicznych stanowi, że inicjatywa zmian uchwały budżetowej należy do wyłącznej kompetencji organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego ( Wójta Gminy), a art. 60 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym wskazuje, że propozycja tych zmian w budżecie już uchwalonym musi pochodzić od organu wykonawczego, to w sytuacji gdy organ stanowiący zamierza wprowadzić zmiany w budżecie już uchwalonym, pomimo braku inicjatywy organu wykonawczego w tym zakresie, musi uzyskać co najmniej jego milczącą akceptację w tym zakresie.

W przypadku objętej postępowaniem nadzorczym uchwały wnioski Rady Gminy Terespol, wykraczające poza zakres objęty projektem Wójta, zostały przegłosowane przez organ stanowiący mimo braku takiej akceptacji, a wręcz przy sprzeciwie ze strony przedstawiciela organu wykonawczego.

Jak czytamy w uzasadnieniu powyższe działanie Rady Gminy Terespol w sposób istotny narusza wskazane przepisy prawa art. 233 pkt 3 u.f.p. i art. 60 ust. 2 pkt 4 u.s.g., co powoduje wkroczenie w kompetencje organu wykonawczego (wójta gminy) w zakresie inicjatywy jak i prawa do zgłaszania propozycji zmian uchwały budżetowej w trakcie roku budżetowego.

Podsumowując Rada Gminy Terespol, jako organ stanowiący, uchwalając zmiany uchwały budżetowej na podstawie przedstawionego przez organ wykonawczy projektu w przedmiotowej sprawie i w zakresie objętym postępowaniem nadzorczym, nie jest uprawniona do wprowadzania przy tej okazji, z własnej inicjatywy zmian nieobjętych projektem, gdyż narusza to wskazane powyżej przepisy dotyczące wyłącznej inicjatywy w tym zakresie organu wykonawczego.

W przypadku uchwały Nr XIII/93/25 Rady Gminy Terespol z dnia 29 sierpnia 2025 r. ocenianą uchwałą dokonano zmian w wieloletniej prognozie finansowej. Jedną ze zmian dokonanych w uchwale była zmiana nie objęta projektem zmiany uchwały przygotowanym przez Wójta Gminy,  a dokonana z wniosku radnych, zgłoszonego w toku procedowania nad uchwałą, bez zgody wójta.

Przeprowadzona w taki sposób zmiana uchwały w sprawie zmiany wieloletniej prognozy finansowej, w sposób istotny narusza przepisy art. 230 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.

Zgodnie ze wskazanym przepisem inicjatywa w sprawie sporządzenia projektu uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej i jej zmiany należy wyłącznie do zarządu jednostki samorządu terytorialnego (Wójta Gminy). Wyłączne prawo inicjatywy uchwałodawczej oznacza w szczególności, że organ stanowiący uchwalając zmiany uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej na podstawie przedstawionego projektu, może jedynie poruszać się w granicach wyznaczonych zakresem przedłożenia organu wykonawczego, ale nie może wprowadzać własnych, dowolnych poprawek w kwestiach nieobjętych tym projektem. Działanie wykraczające poza wskazaną inicjatywę stanowi istotne naruszenie prawa.

Działanie przez radę gminy w zakresie norm kompetencyjnych wyznaczonych przepisami prawa jest spełnione jedynie przy zachowaniu kompetencji organu wykonawczego co do inicjatywy uchwałodawczej. W przeciwnym wypadku dochodzi do istotnego naruszenia kompetencji organów w zakresie zmian wieloletniej prognozy  finansowej co ma miejsce w przedmiotowej sprawie. Przyjęcie stanowiska, że w przypadku wystąpienia przez organ wykonawczy z inicjatywą zmian w określonej części uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej, organ stanowiący uzyskałby możliwość wprowadzenia zmian w każdej innej części tej uchwały, prowadziłoby do oczywistego ograniczenia ustawowo zagwarantowanej kompetencji organu wykonawczego odnośnie inicjatywy uchwałodawczej.

Rada Gminy Terespol we wskazanym we wszczęciu postępowań nadzorczych terminie rozpatrywania spraw, nie podjęła działań zmierzających do usunięcia wskazanych naruszeń prawa. W toku postępowania nadzorczego do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Lublinie wpłynęło pismo Przewodniczącego Rady Gminy Terespol z dnia 26 września br., w którym przedstawił własne stanowisko w sprawie. Przewodniczący Rady Gminy Terespol wziął udział w posiedzeniu Kolegium w dniu 30 września br., podtrzymując stanowisko wyrażone w złożonym wcześniej piśmie, podkreślając, że jedynym ustawowym ograniczeniem kompetencji organu stanowiącego w zakresie zmian uchwały budżetowej jest art. 240 ustawy o finansach publicznych.

Kolegium po zapoznaniu się z przedstawionym stanowiskiem nie podziela poglądów w nim wyrażonych i podtrzymuje stanowisko wskazane w uchwale o wszczęciu postępowania, jak i w uzasadnieniu niniejszej uchwały.

Na uchwały przysługuje Radzie Gminy Terespol prawo wniesienia – za pośrednictwem Kolegium RIO w Lublinie - skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie, w terminie 30 dni od dnia doręczenia uchwał.

Pełna treść rozstrzygnięć dostępna pod adresem: http://lublin.rio.gov.pl/?a=3964